23.07.2560 Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand. วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร หรือ วัดโชติการาม ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.
วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.


Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.

Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

ขอบคุณ  ข้อมูลและภาพ จาก http://www.orientalarchitecture.com/sid/615/thailand/chiang-mai/wat-chedi-luang

Wat Chedi Luang (วัดเจดีย์หลวง) (built 1391 onward)

Wat Chedi Luang (a.k.a. Jedi Luang) was built in 1391 during the reign of King Saen Muang Ma, 8th ruler of the Mengrai dynasty. He intended the structure to house the ashes of his father, Ku Na. Appropriately, the site was designated as a 'ku luang' instead of a chedi since it was not intended to house relics of the Buddha.

The massive reliquary was expanded over the centuries, until it reached its final form in 1475, when King Tilokaraj made it the home of the Emerald Buddha, the most important cultural treasure in Thailand. At one point the reliquary--which had come to be known as a chedi—was 144 feet wide and 282 feet tall. Unfortunately, the pagoda was heavily damaged in the 1545 earthquake during the reign of Queen Mahadevi. The Emerald Buddha remained here for about six years after the earthquake, whereupon it was brought to Luang Prabang (in today's Laos) by King Setthathirat, who ruled Chiang Mai for a short period in the years following the earthquake.

The viharn, or assembly hall, is a much newer structure decorated with naga (water snake) and peacock motifs.

According to Roy Hudson, visitors entering this temple should take note of the massive tree to the left of the entrance. Legend says that if this tree should ever fall, a great catastrophe will occur. A small building near the tree enshrines the "Spirit of the City" (Sao Intakin) that was moved from its original site in 1775.

Location

The approximate location of the site is 18.786932' N, 98.986542' E (WGS 84 map datum).

 01.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 02.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 03.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 04.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 05.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 06.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 07.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 08.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 09.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 10.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 11.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 12.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 13.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 14.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 15.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 16.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 17.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 18.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 19.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 20.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 21.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 22.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 23.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 24.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 25.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 26.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 27.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 28.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 29.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 30.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 31.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 32.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

33.Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

Wat Chedi Luang, Chiang Mai, Thailand.

Photo Gallery. Asian Historical Architecture.

ขอบคุณ  ข้อมูลและภาพ จาก http://www.orientalarchitecture.com/sid/615/thailand/chiang-mai/wat-chedi-luang

-------------------------------------------------------------------------------------------------

ขอบคุณ ข้อมูลและภาพ จาก https://en.wikipedia.org/wiki/Wat_Chedi_Luang

Wat Chedi Luang

From Wikipedia, the free encyclopedia

Chedi Luang in 2013

Wat Chedi Luang Wora Wihanwritten in Lanna script

Wat Chedi Luang (Thai: วัดเจดีย์หลวง, lit. temple of the big stupa or temple of the royal stupa) is a Buddhist temple in the historic centre of Chiang Mai, Thailand. The current temple grounds were originally made up of three temples — Wat Chedi Luang, Wat Ho Tham and Wat Sukmin.^[1]

Contents

  [hide] 

• 1History
• 2Buildings
• 3Gallery
• 4References
• 5External links

History[edit]

The construction of the temple started in the 14th century, when King Saen Muang Ma planned to bury the ashes of his father there. After 10 years of building time it was left unfinished, later to be continued after the death of the king by his widow. Probably due to stability problems it took until the mid-15th century to be finished during the reign of king Tilokaraj. It was then 82 m high and had a base diameter of 54 m, at that time the largest building of all Lanna. In 1468, the Emerald Buddha was installed in the eastern niche. In 1545, the upper 30 m of the structure collapsed after an earthquake, and shortly thereafter, in 1551, the Emerald Buddha was moved to Luang Prabang.^[2]

In the early 1990s the chedi was reconstructed, financed by UNESCO and the Japanese government. However the result is somewhat controversial, as some claim the new elements are in Central Thai style, not Lanna style. For the 600th anniversary of the chedi in 1995, a copy of the Emerald Buddha made from black jade was placed in the reconstructed eastern niche. The icon is named official Phra Phut Chaloem Sirirat, but is commonly known as Phra Yok.

Buildings[edit]

City pillar shrine

Also on the temple grounds is the city pillar (Lak Mueang) of Chiang Mai, named Sao Inthakin. It was moved to this location in 1800 by King Chao Kawila; it was originally located in Wat Sadeu Muang. He also planted three dipterocarp tree there, which are supposed to assist the city pillar to protect the town. A festival in honor of the city pillar is held every year in May and lasts 6–8 days.

In a wihan near the entrance to the temple is the Buddha statue named Phra Chao Attarot (Eighteen-cubit Buddha), which was cast in the late 14th century. On the other side of the chedi is another pavilion housing a reclining Buddha statue.

Wat Chedi Luang hosts monk chats every day^[3] - tourists are invited to speak with monks (usually novices) and ask them anything about Buddhism or Thailand.

Gallery[edit]

• 

  The funeral pyre for Chan Kusalo in the shape of a nok hatsidiling
 
• 

  The cremation of Chan Kusalo was held on the evening of January 18, 2010
 
• 

  The wax figure of Chan Kusalo inside the vihan of Wat Chedi Luang
 
• 

  Wat Chedi Luang in January 2014
 
• 

  Monks chanting inside the viharn
 
• 

  Wat Chedi Luang at dusk

References[edit]

1. Jump up^ Michael Freeman. Lanna: Thailand's Northern Kingdom. p. 74. ISBN 978-9748225272.
2. Jump up^ 'Wat Chedi Luang: Temple of the Great Stupa', in: Forbes, Andrew, and Henley, David, Ancient Chiang Mai Volume 4. Chiang Mai ,Cognoscenti Books, 2012. ASIN: B006J541LE
3. Jump up^ "Monk chats: How to find a friendly Buddhist monk to talk to in Thailand".

-------------------------------------------------------------------------------------------------

ขอบคุณ ข้อมูลและภาพ จาก https://th.wikipedia.org/wiki/วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร
วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร
ข้อมูลทั่วไป
ที่ตั้ง	ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ 50200
ประเภท	พระอารามหลวง
เป็นสถานที่ท่องเที่ยวแห่งหนึ่งใน จ.เชียงใหม่
ด • พ • ก

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร (คำเมือง: ) เป็นพระอารามหลวงในจังหวัดเชียงใหม่ มีชื่อเรียกหลายชื่อ ได้แก่ ราชกุฏาคาร วัดโชติการาม สร้างขึ้นในรัชสมัยพญาแสนเมืองมา พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 7 แห่งราชวงศ์มังราย ไม่ปรากฏปีที่สร้างแน่ชัด สันนิษฐานว่าวัดแห่งนี้น่าจะสร้างในปี พ.ศ. 1928 - 1945 และมีการบูรณะมาหลายสมัย โดยเฉพาะพระเจดีย์ ที่ปัจจุบันมีขนาดความกว้างด้านละ 60 เมตร เป็นองค์พระเจดีย์ที่มีความสำคัญอีกองค์หนึ่งของจังหวัดเชียงใหม่

วัดเจดีย์หลวงสร้างอยู่กลางใจเมืองเชียงใหม่ ซึ่งแต่เดิมถือว่าเป็นศูนย์กลางทางการปกครองของอาณาจักรล้านนา ตั้งอยู่เลขที่ 103 ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ มีเนื้อที่ภายในวัดประมาณ 32 ไร่ 1 งาน 27 ตารางวา

เนื้อหา

  [ซ่อน] 

• 1ประวัติ^[1]
• 2พระธาตุเจดีย์หลวง
  • 2.1เจดีย์หลวงตามคติความเชื่อเรื่องจักรวาลวิทยาของชาวลัวะ
  • 2.2ช้างรอบพระธาตุเจดีย์หลวง
  • 2.3สรุปประวัติพระเจดีย์หลวง
• 3การประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน
• 4ลำดับเจ้าอาวาส
• 5อ้างอิง
• 6แหล่งข้อมูลอื่น

ประวัติ^[1][แก้]

จุลศักราช 289 (พ.ศ. 1874) พญาแสนภูโปรดให้สร้างเมืองเชียงแสน และต่อมาอีก 4 ปีทรงสร้างมหาวิหารขึ้นในท่ามกลางเมืองเชียงแสน^[2] คือวัดเจดีย์หลวงองค์ที่ 1 ซึ่งอยู่ในวัดพระเจ้าตนหลวง เมืองเชียงแสน สมัยพระเจ้าแสนเมืองมาซึ่งเป็นโอรสของพญากือนา ขณะที่มีพระชนมมายุ 39 ปี พระองค์โปรดให้สร้างพระเจดีย์หลวงกลางเมืองเชียงใหม่ แต่ยังไม่ทันแล้วเสร็จดีก็สวรรคต พระราชินีผู้เป็นอัครมเหสีของพระองค์ ได้โปรดให้ทำยอดพระธาตุเจดีย์หลวงจนแล้วเสร็จ

ปี พ.ศ. 2055 พระเมืองแก้ว พร้อมด้วยชาวเมืองทั้งหลาย เอาเงินมาทำกำแพงล้อมพระธาตุเจดีย์หลวง 3 ชั้นได้เงิน 254 กิโลกรัม จากนั้นจึงได้เอาเงินมาแลกเป็นทองคำจำนวน 30 กิโลกรัม แล้วแผ่เป็นแผ่นทึบหุ้มองค์พระธาตุเจดีย์หลวง เมื่อรวมกับทองคำที่หุ้มองค์พระเจดีย์หลวงอยู่เดิม ได้น้ำหนักทองคำถึง 2,382.517 กิโลกรัม

ประมาณ พ.ศ. 2088 สมัยพระนางจิรประภามหาเทวี ได้เกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในเชียงใหม่ จึงทำให้ยอดพระเจดีย์หลวงหักพังทลายลงมา หลังจากนั้นพระเจดีย์หลวงจึงถูกทิ้งให้ร้างมานานกว่า 400 ปี กระทั่งปี พ.ศ. 2423 พระเจ้าอินทวิชยานนท์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 ได้รื้อพระวิหารหลังเก่าและสร้างวิหารหลวงขึ้นใหม่ด้วยไม้ทั้งหลัง

ช่วงปี พ.ศ. 2471-2481 สมัยพลตรีเจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์สุดท้าย ถือได้ว่าเป็นทศวรรษแห่งการบูรณะครั้งสำคัญของวัดพระเจดีย์หลวง ได้มีการรื้อถอนสิ่งปรักหักพัง แผ้วถางป่าที่ขึ้นปกคุลมโบราณสถานต่างๆ ออก แล้วสร้างเสริมเสนาสนขึ้นใหม่ให้เป็นวัดสมบูรณ์แบบในเวลาต่อมา

พระเจดีย์หลวง ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่โดยกรมศิลปากร เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2533 ใช้งบประมาณในการบูรณะถึง 35 ล้านบาท แล้วเสร็จเมื่อวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2535

แต่เดิมวัดเจดีย์หลวง ชื่อ “โชติการามวิหาร” แปลว่า พระอารามที่มีแต่ความรุ่งเรืองสว่างไสว เนื่องจากเป็นสถานที่บรรจุพระเกศาธาตุ และพระธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า มีเรื่องเล่าต่อกันมาว่า ในกาลครั้งหนึ่ง เมื่อพระเจ้าอโศกมหาราช ส่งสมณะทูต 8 รูป ภายใต้การนำพระโสณะ และ พระอุตตะระ เข้ามาเผยแพร่พระพุทธศาสนาในเขตสุวรรณภูมิ รวมทั้งภูมิภาคนี้ด้วย ได้นำเอาพระบรมธาตุมาบรรจุไว้ในองค์เจดีย์องค์เล็กสูง 3 ศอก ที่สร้างขึ้น ณ บริเวณอันเป็นที่ตั้งของพระธาตุเจดีย์หลวงในปัจจุบัน ในเวลานั้นมีมีชายผู้หนึ่ง อายุ 120 ปี มีใจเลื่อมใส ได้แก้เอาผ้าห่มชุบน้ำมันจุดบูชา และได้ทำนายว่า ต่อไปในภายภาคหน้า ตรงนี้จะเป็นอารามใหญ่ชื่อโชติการาม พวกลัวะทั้งหลายเอาข้าวของบูชาพระธาตุพระพุทธเจ้า จึงก่อเจดีย์หลังหนึ่งสูง 3 ศอกไว้เป็นที่สักการบูชา

นอกจากนี้ยังมีความหมายอีกนัยหนึ่งของคำว่า “โชติการาม” คือ เวลาที่มีการจุดประทีปโคมไฟไปประดับบูชาองค์พระธาตุเจดีย์หลวง จะปรากฏจะปรากฏแสงสีสว่างไสว มองเห็นองค์พระเจดีย์คล้ายเชิงเทียนที่มีเปลวไฟลุกโชติช่วงสว่างไสว ดูแล้วมีความงดงามยิ่งนัก สามารถมองเห็นได้แต่ไกล

ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น “วัดเจดีย์หลวง” เนื่องจากในภาษาเหนือ หรือคำเมือง หลวงแปลว่า “ใหญ่” หมายถึง พระธาตุเจดีย์ที่มีขนาดใหญ่

พระธาตุเจดีย์หลวง[แก้]

พระธาตุเจดีย์หลวงนั้นถือว่าเป็นพระธาตุที่มีความสูงที่สุดในภาคเหนือ หรือล้านนา คือ สูงประมาณ 80 เมตร เมตร ฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างประมาณด้านละ 60 เมตร ถูกสร้างขึ้นในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 20 ถือว่าเป็นเจดีย์ที่มีความสำคัญที่สุดของเมืองเชียงใหม่

วัดเจดีย์หลวง เชียงใหม่

พระธาตุเจดีย์หลวงนั้นถูกสร้างขึ้นในในรัชสมัยพญาแสนเมืองมา (พ.ศ. 1928 - 1945) กษัตริย์องค์ที่ 7 แห่งราชวงศ์มังราย ซึงเป็นกษัตริย์ที่ปกครองเมืองเชียงใหม่ในขณะนั้น สร้างขึ้นเพื่ออุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้พญากือนา พระราชบิดา ซึ่งมีตำนานเล่ามาว่า พญากือนาซึ่งได้สวรรคตไปแล้ว ได้ปรากฏตัวแก่พ่อค้าชาวเชียงใหม่ที่เดินทางไปค้าขายที่พม่า ให้มาบอกว่าแก่พญาแสนเมืองมาผู้เป็นโอรสว่า ให้สร้างเจดีย์ไว้ท่ามกลางเวียง ให้สูงใหญ่พอให้คนที่อยู่ไกล 2000 วา สามารถมองเห็นได้ แล้วอุทิศบุญกุศลเหล่านนี้ให้แก่พญากือนา เพื่อให้พญากือนานั้นสามารถไปเกิดในเทวโลกได้ แต่พญาแสนเมืองมาเสด็จสวรรคตเสียก่อน พระนางเจ้าติโลกจุฑาราชเทวีผู้เป็นมเหสีได้สืบทอด เจตนารมณ์สร้างต่อ จนเสร็จในรัชสมัยพญาสามฝั่งแกน ใช้เวลาสร้าง 5 ปี

ต่อมาได้มีการปฏิสังขรณ์ในสมัยพญาติโลกราช (พ.ศ. 1984 - 2030) พระองค์โปรดให้หมื่นด้ามพร้าคต นายช่างใหญ่ทำการปฏิสังขรณ์ โดยมีพระมหาสวามีสัทธัมกิติ เจ้าอาวาสองค์ที่ 7 ของวัดโชติการาม (วัดเจย์หลวง) เป็นกำลังสำคัญในการควบคุมดูแล และประสานงาน การปฏิรูปและก่อสร้างครั้งนี้ได้สร้างขยายเจดีย์ให้ใหญ่กว่าเดิม ใช้เวลาในการก่อสร้าง 3 ปี จึงแล้วเสร็จ

ในสมัยมหาเทวีจิรประภา รัชกาลที่ 15 แห่งราชวงศ์มังราย เกิดพายุฝนตกหนัก แผ่นดินไหว พระมหาเจดีย์หลวงได้พังทลายลงมาเหลือเพียงครึ่งองค์ จากนั้นก็ถูกปล่อยทิ้งร้างไปนานกว่า 4 ศตวรรษ พระมหาเจดีย์หลวงที่เห็นปัจจุบันกรมศิลปกรเพิ่งจะ บูรณปฏิสังขรณ์เสร็จไปเมื่อ พ.ศ. 2535

เจดีย์หลวงตามคติความเชื่อเรื่องจักรวาลวิทยาของชาวลัวะ[แก้]

คติความเชื่อเรื่องจักรวาลวิทยา ในยุคแรกใช้อินทขีลเป็นสัญลักษณ์สะท้อนความเชื่อดั้งเดิมของชาวลัวะซึ่งได้ผสมผสานกับความเชื่อของพราหมณ์ ในระยะต่อมาเมื่อพระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองขึ้นมาก ได้ใช้พระธาตุเจดีย์หลวงเป็นสัญลักษณ์ของศูนย์กลางจักรวาล คตินี้เห็นได้ชัดจากการสร้างเจดีย์หลวงให้สูงใหญ่ ตั้งอยู่กลางใจกลางเมือง เช่นเดียวกับเขาพระสุเมรุ ซึ่งเป็นศูนย์กลางจักรวาล

ปัจจุบันบริเวณวัดเจดีย์หลวงกลางเมืองเชียงใหม่ มีสิ่งสักการะหลากหลายได้แก่ เจดีย์หลวง อินทขีล ต้นยาง กุมภัณฑ์ พระฤๅษี ซึ่งสะท้อนพัฒนาการคติจักรวาลได้ปรับเปลี่ยนไปตามสถานการณ์ที่แวดล้อมของเมือง

คติเจดีย์หลวงในฐานะศูนย์กลางจักรวาล ปรากฏในคัมภีร์มหาทักษาเมือง กล่าวถึง การสร้างวัดสำคัญในเมืองเชียงใหม่ 9 แห่ง โดยกำหนดให้สอดคล้องกับชัยภูมิ และความเชื่อเรื่องทิศทั้ง 4 และทิศเฉียงอีก 4 เป็น 8 เมื่อทิศทั้ง 8 มาบรรจบกัน เกิดจุดศูนย์กลางรวมกันเป็น 9 ถือเป็นเลขมงคล ตำแหน่งจุดศูนย์กลางเมือง เป็นสะดือเมือง กำหนดให้เป็นเกตุเมืองตรงกับวัดเจดีย์หลวง วัดทั้ง 8 แห่งที่สร้างตามทักษาเมือง คือ^[3]

บริวารเมือง	ทิศตะวันตก (ทิศปัจฉิม)	วัดสวนดอก
อายุเมือง	ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ (ทิศพายัพ)	วัดเจ็ดยอด
เดชเมือง	ทิศเหนือ (ทิศอุดร)	วัดเชียงยืน
ศรีเมือง	ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ (ทิศอีสาน)	วัดชัยศรีภูมิ
มูลเมือง	ทิศวะวันออก (ทิศบูรพา)	วัดบุพพาราม
อุตสาหเมือง	ทิศตะวันออกเฉียงใต้ (ทิศอาคเนย์)	วัดชัยมงคล
มนตรีเมือง	ทิศใต้ (ทิศทักษิณ)	วัดนันทาราม
กาลกิณีเมือง	ทิศตะวันตกเฉียงใต้ (ทิศหรดี)	วัดตโปทาราม

ช้างรอบพระธาตุเจดีย์หลวง[แก้]

มหาเจดีย์หลวงที่พระนางเจ้าติโลกจุฑาราชเทวีทรงก่อสร้างนั้น พระนางทรงให้ยกฉัตรยอดมหาเจดีย์ แล้วปิดด้วยทองคำ พร้อมทั้งเอาแก้ว 3 ลูก ใส่ยอดมหาเจดีย์นั้นไว้ ประดับด้วยโขงประตูทั้ง 4 ด้าน มี พระพุทธรูปปูนปั้นประทับนั่งในโขงทั้ง 4 ด้าน มีรูป พญานาคปั้นเต็มตัว 8 ตัว ตัวละ 5 หัว อยู่ใน 2 ข้างบันได รูปปั้นราชสีห์ 4 ตัว ตั้งอยู่ตรงสี่มุมของมหาเจดีย์ มีรูปปั้นช้างค้ำรายล้อมรอบองค์เจดีย์หลวงนั้นมี 28 เชือก แต่ในประวัติศาสตร์มีเพียง 8 เชือกเท่านั้น ที่มีการตั้งชื่อให้เฉพาะ ซึ่งชื่อช้าง 8 เชือกที่ล้อมเจดีย์หลวง นับจากนับตามลำดับตั้งแต่ตัวที่อยู่ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ (ทิศอีสาน) เวียนมาตามทิศตะวันออก มีดังนี้ ^[4]

ตัวที่	1	เมฆบังวัน	ตัวที่	2	ข่มพลแสน
ตัวที่	3	ดาบแสนด้าม	ตัวที่	4	หอกแสนลำ
ตัวที่	5	ก๋องแสนแหล้ง	ตัวที่	6	หน้าไม้แสนเปียง
ตัวที่	7	แสนเขื่อนก๊าน	ตัวที่	8	ไฟแสนเต๋า

การสร้างรูปปั้นช้างนั้น เป็นการส่งเสริมกำลังเมืองในทางด้านไสยศาสตร์เพื่อให้เมืองมีความแข็งแรงยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังมีพิธีการสักการบูชาพญาช้างทั้ง 8 เชือก เพราะเชื่อว่า จะทำให้เกิดสวัสดิมงคล นำความสงบสุขมาสู่บ้านเมือง ศัตรูไม่กล้ามารุกรานย่ำยีเมืองได้ เพราะชื่อพญาช้างที่ตั้งขึ้นนั้น เป็นพลังอำนาจก่อเกิดเดชานุภาพ อิทธิฤทธิ์ ข่มขู่บดบัง ขวางกั้น กำจัด ปราบปรามอริราชศัตรูที่จะมารุกราน ให้แพ้ภัยแตกพ่ายหนีไปเอง ซึ่งแต่ละชื่อมีความหมายดังนี้ ^[5]

1. เมื่อศัตรูยกพลเสนามารุกราน ล่วงล้ำเข้ามาในเขตพระราชอาณาจักร จะเกิดอาเพศ ท้องฟ้ามืดมิดด้วยเมฆหมอกปกคลุม ธรรมชาติวิปริตแปรปรวน น่ากลังยิ่งนัก ทำให้ผู้รุกรานหวาดผวาภัยพิบัติ ตกใจกลัวแตกพ่ายหนีไป จึงได้ชื่อว่า “เมฆบังวัน”
2. เมื่อผู้รุกรานยกทัพเข้ามาใกล้ แม้จะมีพลโยธาทหารกล้าเรือนแสน ก็จะเกิดอาการมึนเมาลืมหลง ไม่อาจครองสติยับยั้งอยู่ได้ ต้องระส่ำระส่าย แตกพ่ายหนีไป จึงได้ชื่อว่า “ข่มพลแสน”
3. เมื่อข้าศึกศัตรูผู้รุกรานเข้ามา แม้จะมีกำลังพลมากมาย มีศาตรา มีด พร้า ด้ามคมเป็นแสนๆเล่ม ก็ไม่อาจเข้าใกล้ทำร้ายได้ มีแต่จะเกิดหวาดหวั่นขาดกลัวแตกหนีไป จึงได้ชื่อว่า “ดาบแสนด้าม”
4. เมื่อข้าศึกศัตรูผู้รุกรานเข้ามารานรบ แม้จะมีกำลังพลกล้าหาญมากมาย มีศาสตราอันคมยาว หอกแหลนหลาวเป็นแสน ก็ไม่อาจเข้ามาราวีได้ จึงต้องแตกพ่ายหนีไป จึงได้ชื่อว่า “หอกแสนลำ”
5. เมื่อข้าศึกศัตรูผู้รุกรานเข้ามา แม้จะมีกำลังพลจำนวนมาก มีอาวุธปืนเป็นแสนกระบอก ก็ไม่สามารถทำอันตรายได้ ต้องแตกพ่ายหนีไป จึงได้ชื่อว่า “ปืนแสนแหล้ง”
6. เมื่อผู้รุกรานบุกรุกเข้ามา แม้จะมีกำลังพลมากมาย มีหน้าไม้คันธนูเป็นแสนๆ ไม่สามารถทำอันตรายได้ ต้องแตกพ่ายหนีไป จึงได้ชื่อว่า “หน้าไม้แสนเกี๋ยง”
7. เมื่อข้าศึกอาจหาญล้ำแดนเข้ามา แม้ด้วยกำลังพลหัตถีนึก กองทัพช้างมีเป็นแสนเชือก ก็ไม่อาจหักหาญเข้ามาได้ มีแต่จะอลม่านแตกตื่นแกหนีไปสิ้น จึงได้ชื่อว่า “แสนเขื่อนกั้น”(บางแห่งเป็น แสนเขื่อนก๊าน)
8. เมื่อข้าศึกเข้ามาหมายย่ำยี ก็จะเกิดอาการร้อนเร่าเหมือนเพลิงเผาผลาญรอบด้าน เลยแตกพ่ายหนีไปด้วยความทุกข์ทรมาน จึงได้ชื่อว่า “ไฟแสนเต๋า”

สรุปประวัติพระเจดีย์หลวง[แก้]

พระเจดีย์หลวงสร้างขึ้นในรัชสมัยของพญาแสนเมืองมา เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้พญากือนา พระราชบิดา แต่สร้างไม่เสร็จ ได้เสด็จสวรรคตเสียก่อน ต่อมาพระนางเจ้าติโลกจุฑาราชเทวี พระมเหสีของพญาเมืองมา ก่อสร้างต่อจนแล้วเสร็จในรัชสมัยพญาสามฝั่งแกน เรียกกันว่า “กู่หลวง” พญาติโลกราช โปรดให้หมื่นด้ามพร้าคตเป็นนายช่างใหญ่ดำเนินการปฏิสังขรณ์รพระเจดีย์หลวง ตั้งแต่ประมาณ พ.ศ. 2021 ในรัชสมัยพระเจ้ายอดเชียงรายได้ปิดทองภายในซุ้มจรนัมของพระเจดีย์ หลวงทั้ง 4 ด้าน

ในรัชสมัยพระเจ้าเมืองแก้ว เมื่อ พ.ศ. 2046 ได้โปรดให้สร้างหอพระแก้ว และอัญเชิญพระแก้วมรกตลงมาประดิษฐาน สร้างมหาวิหาร ส่วนการบูรณะพระเจดีย์หลวงได้ดำเนินการเพียงเล็กน้อย

ในที่สุดเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ ในปีพ.ศ. 2088 ในรัชสมัยพระนางเจ้ามหาเทวีจิรประภา ยอดพระเจดีย์หลวงก็พังทลายลงมา เหลือให้เห็นดังสภาพปัจจุบัน (ก่อนการบูรณะของกรมศิลปกร)

การประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน[แก้]

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร ได้รับการประกาศเป็นโบราณสถานสำหรับชาติ ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 52 ตอนที่ 0ง วันที่ 8 มีนาคม 2478 พร้อมกับวัดอีกหลายแห่งในจังหวัดเชียงใหม่^[6]

ลำดับเจ้าอาวาส[แก้]

นับตั้งแต่วัดเจดีย์หลวงได้รับการฟื้นฟูในสมัยเจ้าแก้วนวรัฐ วัดเจดีย์หลวงมีเจ้าอาวาสปกครองมาแล้ว 8 รูป^[7][8]ดังนี้

ลำดับที่	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ
1	พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจนฺโท)	พ.ศ. 2471	พ.ศ. 2474
2	พระครูวินัยธรมั่น ภูริทตฺโต	พ.ศ. 2475	พ.ศ. 2475
3	พระครูนพีสีพิศาลคุณ (ทอง โฆษิโต)	พ.ศ. 2476	พ.ศ. 2476
4	พระพุทธิโศภน (แหวว ธมฺมทินฺโน)	พ.ศ. 2477	พ.ศ. 2502
5*	พระญาณดิลก (พิมพ์ ธมฺมธโร)	พ.ศ. 2480	พ.ศ. 2483
6	พระธรรมดิลก (ขันธ์ ขันติโก)	พ.ศ. 2503	พ.ศ. 2534
7	พระพุทธพจนวราภรณ์ (จันทร์ กุสโล)	พ.ศ. 2534	พ.ศ. 2551
8	พระราชเจติยาจารย์ (ชูเกียรติ อภโย)	พ.ศ. 2553	ปัจจุบัน

• พระญาณดิลก (พิมพ์ ธมฺมธโร) มาดำรงตำแหน่งพิเศษในฐานะผู้กำกับการคณะสงฆ์ มิใช่เจ้าอาวาส

อ้างอิง[แก้]

1. กระโดดขึ้น↑ http://www.chiangmainews.co.th/viewnews.php?id=16402&lyo=1
2. กระโดดขึ้น↑ หนังสือชินกาลมาลีปกรณ์ แปลโดย ศาสตราจารย์แสง มนวิฑูร พิมพ์เมื่อวันที่ 25 มกราคม 2501
3. กระโดดขึ้น↑ จิตร ภูมิศักดิ์, เชียงใหม่, หอศิลป์วัฒนธรรม เมืองเชียงใหม่, 2550
4. กระโดดขึ้น↑ สงวน โชติสุขรัตน์, ประชุมตำนานล้านนาไทย, กรุงเทพฯ, โอเดียนสโตร์, 2515
5. กระโดดขึ้น↑ ธนจรรย์, พระครู, เกร็ดประวัติวัดเจดีย์หลวง ฉบับสมโภช 700 ปี นครเชียงใหม่, เชียงใหม่, วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร, 2539, หน้า 82-83
6. กระโดดขึ้น↑ ประกาศกรมศิลปากร กำหนดจำนวนโบราณสถานสำหรับชาติ
7. กระโดดขึ้น↑ วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร, พิมพ์ครั้งที่ 2, 2547, หน้า 39
8. กระโดดขึ้น↑ เจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวงวรวิหารรูปที่ ๘ พระราชเจติยาจารย์ (ชูเกียรติ อภโย), เชียงใหม่นิวส์

แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]

• สงวน โชติสุขรัตน์. ตำนานเมืองเหนือ. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์, 2508.
• ผจงวาด กมลเสรีรัตน์. นิทานพื้นบ้านภาคเหนือ. กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาส์น, 2545.
• สุรพล ดำริห์กุล. แผ่นดินล้านนา. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2539.
• อัจฉรา วรรณเอก. นิทานพื้นบ้านล้านนา. กรุงเทพฯ : โอ เอส พริ้นติ้ง เฮ้าส์, 2539.
• กระทรวงศึกษาธิการ. เล่าเรื่องเมืองเหนือว่าด้วยสถานที่สำคัญต่าง ๆ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภา, 2522.
• ณัฐกานต์ ลิ่มสถาพร. เชียงใหม่หัวใจล้านนา. กรุงเทพฯ : ภัคธรรศ, 2544.
• อนุรัตน์ วัฒนาวงศ์สว่าง. เชียงใหม่. กรุงเทพฯ : สารคดี, [2547].
• สุดารา สุจฉายา. เชียงใหม่. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สารคดี, 2543.
• ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนากุล. ล้านนาอันอุดม. เชียงใหม่ : คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2549
• ตำนานพระธาตุวัดเจดีย์หลวง เชียงใหม่. เชียงใหม่ : โรงพิมพ์ศรีหงส์, 2473.
• เสนอ นิลเดช. ศิลปะสถาปัตยกรรมล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพนฯ : เมืองโบราณ, 2539.
• วิทยาลัยครูเชียงใหม่ ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่. วัดสำคัญของนครเชียงใหม่. เชียงใหม่ : วิทยาลัย, 2541.

คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: Wat Chedi Luang

- ข้อมูลจากประวัติวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร อนุญาตให้เผยแพร่โดย เจ้าอาวาสวัดเจดีย์หลวงฯ

------------------------------------------------------------------------------------------------

Moonfleet ได้เดินทางมาเยือน วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร และ ได้ บูชาและอธิษฐาน พระเจดีย์ และ กราบไหว้พระประธานในวิหารแห่งวัดเจดีย์หลวง
ในวันอาทิตย์ ที่ 13 เดือนกันยายน พ.ศ.2552 

 01. วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  เลขที่ 103 ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

(ขอบคุณ ข้อมูล จาก http://dannipparn.com/forum-viewthread-action-printable-tid-207.html
โดย: pimnuttapa)

วัดเจดีย์หลวง (โชติอาราม)

ถ.ปกเกล้า  ต.พระสิงห์  อ.เมือง  จ.เชียงใหม่

[พระเกศาธาตุ , พระบรมธาตุส่วนคางเบื้องซ้าย]


ตำนานพระเจ้าเลียบโลก กล่าวว่า...หลังจากที่พระพุทธเจ้าเสด็จไปวัดนันทาราม อ.เมือง จ.เชียงใหม่ แล้ว ลัวะผู้หนึ่งอาราธนาพระพุทธองค์เสด็จไปเมตตาที่บ้านของเขา พระพุทธเจ้าก็เสด็จจากที่นั้นไปถึงบ้านของลัวะ ประทับเหนือแท่นอาสนะท่ามกลางบ้านแห่งนั้น ลัวะผู้นั้นยังมีนักบวชม่านรูปหนึ่ง มีอายุได้ ๑๒๐ ปีบริบูรณ์ ได้เห็นพระพุทธเจ้าเสด็จมา ก็บังเกิดปสาทยินดีมากกล่าวว่า “ตั้งแต่เราเกิดมา อายุถึง ๑๒๐ ปี และได้บวชนอกศาสนา หาประโยชน์สิ่งใดมิได้ บัดนี้ได้มาพบเห็นพระพุทธเจ้าตอนชราเช่นนี้ ดียิ่งนัก” แล้วก็แก้ผ้าสไบชุบน้ำมันจุดบูชาพระพุทธเจ้า

พระพุทธองค์จึงพยากรณ์ว่า “เมื่อตถาคตมาถึงที่นี้ เขาทั้งหลายมาปักฉัตรและธงถวายบูชา ชีม่านก็จุดผ้าสไบนี้บูชาเป็นอันรุ่งโรจน์โชตนาการยิ่ง ต่อไปภายภาคหน้า คนทั้งหลายจะมาสร้างวัดที่นี้ เป็นอารามใหญ่แห่งหนึ่ง จะปรากฏนามว่า “โชติอาราม” (วัดเจดีย์หลวงปัจจุบัน) พระเจ้าอโศกราชและพระอรหันต์ทั้งหลาย ก็ทูลขอพระเกศาธาตุเอาบรรจุลงในก้นหลุม เอาสมบัติข้างขอถมใส่เป็นจำนวนมาก พระอินทร์ทรงเนรมิตยนตร์จักรผันป้องกันไว้ แล้วก็กลบก่อเจดีย์ครอบสูง ๓ ศอก (บางฉบับว่า ๓๐๐ ศอก) พระพุทธองค์ทรงสั่งพระอรหันต์และพระเจ้าอโศกราชไว้ว่า “เมื่อเราตถาคตนิพพานไปแล้ว ท่านทั้งหลายจงเอาธาตุอุ้งมือข้างขวาของตถาคต มาไว้นี้เถิด”

วัดเจดีย์หลวง หรือ “ วัดโชติการาม ” หรือ “ ราชกูฏา ” หรือ “ กุฏาราม ” ก็เรียก เป็นวัดที่ตั้งอยู่ใจกลางเมืองเชียงใหม่ เลขที่ ๑๐๓ ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ มีเนื้อที่ทั้งหมด ๓๒ ไร่ ๑ งาน ๒๗ ตารางวา ทางกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเมื่อวันที่ ๑๙ เมษายน พ.ศ.๒๕๐๓ และประกาศกำหนดขอบเขตเมื่อวันที่ ๑๔ มีนาคม พ.ศ.๒๕๒๓ 

ประวัติวัดเจดีย์หลวง

วัดเจดีย์หลวง เป็นพระอารามหลวงแบบโบราณที่แบ่งเขตพุทธาวาสและสังฆวาสไว้เป็นสัดส่วน คือ มีเขตพุทธาวาส ๑ แห่ง และสังฆวาส ๔ แห่ง  คือ เขตพุทธาวาส ตั้งอยู่กึ่งกลางสังฆวาสทั้ง ๔ แห่ง ที่อยู่โดยรอบทั้ง ๔ ทิศ 

เขตพุทธาวาส นี้มีศาสนสถานที่สำคัญคือ พระบรมธาตุเจดีย์หลวง พระวิหารหลวง พระพุทธไสยาสน์ และพระเจดีย์เล็กอีก ๒ องค์ แต่เดิมนั้นเขตพุทธาวาสมีกำแพงล้อมรอบเป็นเอกเทศ ต่อมาได้มีการรื้อกำแพงออกในราว พ.ศ.๒๔๘๐–๒๔๘๑ 

เขตสังฆาวาส มี ๔ แห่ง ได้แก่ 
๑. สังฆาวาสวัดสุขมิ้น (สุขุมินท์ ก็เรียก) ตั้งอยู่ทางทิศใต้ขององค์พระบรมธาตุเจดีย์ ปัจจุบันเป็นโรงเรียนเมตตาศึกษา 
๒. สังฆาวาสสบฝาง (ป่าฝาง ก็เรียก) ตั้งทางทิศตะวันตกขององค์พระบรมธาตุเจดีย์ ปัจจุบันเป็นศาลาปฏิบัติธรรม 
๓. สังฆาวาสหอธรรม ตั้งทางทิศเหนือขององค์พระบรมธาตุเจดีย์ ปัจจุบันคือคณะหอธรรมของวัดเจดีย์หลวง 
๔. สังฆาวาสพันเตา คือวัดพันเตาในปัจจุบัน ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือขององค์พระบรมธาตุเจดีย์

 02. พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

พระธาตุเจดีย์หลวงนั้นถือว่าเป็นพระธาตุที่มีความสูงที่สุดในภาคเหนือ หรือล้านนา คือ สูงประมาณ 80 เมตร เมตร ฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างประมาณด้านละ 60 เมตร ถูกสร้างขึ้นในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 20 ถือว่าเป็นเจดีย์ที่มีความสำคัญที่สุดของเมืองเชียงใหม่.

 03. พระวิหาร วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 04.พระวิหาร วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 05. ต้นยางนา บริเวณหน้าวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร

เดิมทีจะมีต้นยางนาใหญ่อยู่ สองต้น  แต่เมื่อไม่นานมานี้ ต้นยางนาต้นหนึ่งก็ได้ล้มลง...

 06. หออินทขีล : วิหารจตุรมุขทรงไทยหลังเล็ก ๆ

ในวัดเจีดย์หลวงนี้ยังมี เสาอินทขิล หรือ เสาหลักเมือง สร้างขึ้นเมื่อครั้งพ่อขุนเม็งรายมหาราชสร้างเมืองเชียงใหม่ เมื่อ พ.ศ. ๑๘๓๙ ประดิษฐานอยู่ในวิหารจตุรมุขทรงไทยหลังเล็ก ๆ 

เสาอินทขิลนี้สร้างด้วยไม้ซุงต้นใหญ่ ฝังอยู่ใต้ดิน ทุกปีในวันแรม ๑๒ ค่ำเดือน ๘ (เหนือ) หรือประมาณเดือนพฤษภาคมจะมีงานเรียกว่า เข้าอินทขิล เป็นการฉลองหลักเมือง

 07.  หออินทขีล และ ต้นยางนาวัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 08. พระวิหาร วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 09. พระพุทธอัฏฐารส (จำลอง) อยู่ภายในวิหารวัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า  อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 10. พระพุทธอัฏฐารส พระประธาน ในวิหารวัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า  อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

(ขอบคุณ ข้อมูล จาก http://dannipparn.com/forum-viewthread-action-printable-tid-207.html
โดย: pimnuttapa)

 11.พระพุทธอัฏฐารส พระประธาน ในวิหารวัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า  อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 12.มหาวิทยาลัย มหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตล้านนา อยู่ภายในบริเวณของวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร

 13. พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

พระธาตุเจดีย์หลวงนั้นถูกสร้างขึ้นในในรัชสมัยพญาแสนเมืองมา (พ.ศ. 1928 - 1945) กษัตริย์องค์ที่ 7 แห่งราชวงศ์มังราย ซึงเป็นกษัตริย์ที่ปกครองเมืองเชียงใหม่ในขณะนั้น สร้างขึ้นเพื่ออุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้พญากือนา พระราชบิดา ซึ่งมีตำนานเล่ามาว่า พญากือนาซึ่งได้สวรรคตไปแล้ว ได้ปรากฏตัวแก่พ่อค้าชาวเชียงใหม่ที่เดินทางไปค้าขายที่พม่า ให้มาบอกว่าแก่พญาแสนเมืองมาผู้เป็นโอรสว่า ให้สร้างเจดีย์ไว้ท่ามกลางเวียง ให้สูงใหญ่พอให้คนที่อยู่ไกล 2000 วา สามารถมองเห็นได้ แล้วอุทิศบุญกุศลเหล่านนี้ให้แก่พญากือนา เพื่อให้พญากือนานั้นสามารถไปเกิดในเทวโลกได้ แต่พญาแสนเมืองมาเสด็จสวรรคตเสียก่อน พระนางเจ้าติโลกจุฑาราชเทวีผู้เป็นมเหสีได้สืบทอด เจตนารมณ์สร้างต่อ จนเสร็จในรัชสมัยพญาสามฝั่งแกน ใช้เวลาสร้าง 5 ปี.

 14.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

ต่อมาได้มีการปฏิสังขรณ์ในสมัยพญาติโลกราช (พ.ศ. 1984 - 2030) พระองค์โปรดให้หมื่นด้ามพร้าคต นายช่างใหญ่ทำการปฏิสังขรณ์ โดยมีพระมหาสวามีสัทธัมกิติ เจ้าอาวาสองค์ที่ 7 ของวัดโชติการาม (วัดเจย์หลวง) เป็นกำลังสำคัญในการควบคุมดูแล และประสานงาน การปฏิรูปและก่อสร้างครั้งนี้ได้สร้างขยายเจดีย์ให้ใหญ่กว่าเดิม ใช้เวลาในการก่อสร้าง 3 ปี จึงแล้วเสร็จ

 15.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

ในสมัยมหาเทวีจิรประภา รัชกาลที่ 15 แห่งราชวงศ์มังราย เกิดพายุฝนตกหนัก แผ่นดินไหว พระมหาเจดีย์หลวงได้พังทลายลงมาเหลือเพียงครึ่งองค์ จากนั้นก็ถูกปล่อยทิ้งร้างไปนานกว่า 4 ศตวรรษ พระมหาเจดีย์หลวงที่เห็นปัจจุบันกรมศิลปกรเพิ่งจะ บูรณปฏิสังขรณ์เสร็จไปเมื่อ พ.ศ. 2535

 16.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 17.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 18.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 19.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 20.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 21.พระธาตุเจดีย์หลวง วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ถ.พระปกเกล้า ต.พระสิงห์ อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 22.

 23.

 24.

 25.

 26.

 27.

 28.

 29.

 30.

 31.

 32.

 33.

 34.

 35.

 36.

37.

ภาพบันทึกการเดินทางของ Moonfleet  ที่ได้มาเยือน วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร และ ได้ บูชาและอธิษฐาน พระเจดีย์ และ กราบไหว้พระประธานในวิหารแห่งวัดเจดีย์หลวง
ในวันอาทิตย์ ที่ 13 เดือนกันยายน พ.ศ.2552 

------------------------------------------------------------------------

ภาพบันทึก การมาเยือน วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร  ของ Moonfleet

วันที่ 1 เมษายน พ.ศ.2553

 01.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 02.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 03.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 04.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 05.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 06.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 07.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

(ขอบคุณ ข้อมูล จาก http://dannipparn.com/forum-viewthread-action-printable-tid-207.html

โดย: pimnuttapa)

บันไดนาคทางขึ้น/ลง ด้านหน้า พระวิหารหลวง วัดเจดีย์หลวง ค่ะ

ประวัติพญานาค คู่ชูเศียรเหนือราวบันไดขึ้นพระวิหารหลวง วัดเจดีย์หลวง

กล่าวกันว่า เป็นพญานาคที่สวยที่สุดคู่หนึ่งในภาคเหนือ สร้างได้สัดส่วนสวยงามให้มีสีสีนลวดลายปูนปั้นเกล็ดนาค ฝีมือประณีตงดงามมาก นาคคู่ราวบันไดพระวิหารหลวงนี้ได้รับการสร้างพร้อมกับการสร้างพระวิหารหลังแรก (พ.ศ.๑๙๕๔) แต่รื้อ/สร้างหรือบูรณะใหม่ตามการรื้อ/สร้างหรือบูรณะใหม่พระวิหารหลายครั้ง

๒๑ ตุลาคม ๒๕๕๑ เวลา ๐๘.๓๐ น. เกิดอุบัติเหตุนั่งร้านเหล็กล้มใส่เศียรพญานาคทั้งคู่ ทำให้ตัวด้านเหนือเศียรขาด ตัวด้านใต้หงอนขาด (๓ พ.ย. ๒๕๕๑ ประชุมตกลงรูปแบบการบูรณะ ๑๙ พ.ย. ๒๕๕๑ ทำพิธีสูตรถอนแบบพื้นเมือง เพื่อทำการบูรณะ) พระครูปัญญา แห่งวัดแสนฝาง เมืองเชียงใหม่ เป็นผู้สร้างพญานาค สร้างในยุคเดียวกันพญานาควัดแสนฝาง อำเภอเมือง, วัดป่าแง อำเภอแม่ริม, วัดหัวริน อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ พระครูปัญญามีชีวิตร่วมสมัยรัชกาลที่ ๔ ราชวงศ์จักรี แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ สวรรคต พ.ศ.๒๕๑๑) 

พระวิหารหลวงหลังที่พระครูปัญญาสร้างพญานาค เป็นวิหารหลังเก่าที่พระเจ้าอินทวิชยานนท์รื้อออก แล้วทรงสร้างพระวิหารหลังใหม่ศิลปะแบบล้านนาแทนเมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๓ ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๑ พระเดชพระคุณพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจันโท) ให้รื้อพระวิหารหลวงที่พระเจ้าอินทวิชยานนท์สร้างนั้นเสีย 

ปีพ.ศ.๒๔๗๒ จึงสร้างพระวิหารหลวงหลังใหม่ศิลปสถาปัตยกรรมแบบภาคกลางกรุงเทพฯ พอปีพ.ศ.๒๕๔๘ ทางวัดจึงรื้อพระวิหารแบบภาคกลางออก (ฐาน/ผนังคงไว้) แล้วสร้างหรือบูรณะพระวิหารตามแบบสถาปัตยกรรมล้านนาที่พระเจ้าอินทวิชยานนท์ทรงสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๔๒๓ ขึ้นอีกครั้ง...พระวิหารหลังเก่า (นำแบบมาสร้างใหม่) พญานาคคู่เก่า (บูรณะใหม่ให้เหมือนเก่า) ย้อนยุคมาบรรจบกันอีกครั้ง

 08.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 09.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 10.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 11.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

วัดเจดีย์หลวงวรวิหาร เป็นวัดใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในเชียงใหม่ปัจจุบันยอดเจดีย์ได้หักพังลงมาเมื่อคราวเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในปี พ.ศ. ๒๐๘๘ วัดเจดีย์หลวงจึงเป็นโบราณสถานอันเก่าแก่อีกแห่งหนึ่งที่น่าท่องเที่ยว 

ที่ตั้ง 
ตั้งอยู่บนถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

 12.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

ประวัติ 

สร้างในสมัย"พญาแสนเมืองมา" เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ลำดับที่ ๗ แห่งราชวงศ์มังราย พ.ศ.๑๙๓๑ - ๑๙๕๔ เพื่ออุทิศส่วนกุศลถวายแด่"พญากือนา" พระราชบิดา แต่ยังสร้างไม่เสร็จ ก็สิ้นพระชนม์เสียก่อน 

ต่อมาพระมเหสีได้ควบคุมการก่อสร้างต่อจนแล้วเสร็จในสมัย "พญาสามฝั่งแกน" 
เรียกว่า"กู่หลวง" แรกสร้างเป็นเจดีย์เล็ก ๆ ทรงสี่เหลี่ยมฐานกว้างด้านละ ๑๔ เมตร สูง๒๔ เมตร


ต่อมาในสมัย"พระเจ้าติโลกราช" รัชกาลที่ ๙ แห่งราชวงศ์มังราย พ.ศ.๑๙๘๕ - ๒๐๓๐ โปรดให้
"หมื่นด้ามพร้าคต" เป็นนายช่างใหญ่สร้างเสริมเจดีย์ใหม่ เริ่มสร้างตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๐๒๐ แล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. ๒๐๒๕ โดยขยายฐานให้กว้างออกถึง ๕๖ เมตร สูง ๙๕ เมตร สามารถมองเห็นได้แต่ไกล
แล้วอัญเชิญพระแก้วมรกตมาประดิษฐานที่มุขด้านตะวันออกของเจดีย์เป็นเวลานานถึง ๘๐ ปี ตั้งแต่พ.ศ. ๒๐๑๐ - ๒๐๙๑ 

ต่อมาในสมัย"พระมหาเทวีจิระประภา" รัชกาลที่ ๑๕ แห่งราชวงศ์มังราย พ.ศ. ๒๐๘๘ - ๒๐๘๙ 
ในปีพ.ศ. ๒๐๘๘ ต่อมามีฝนตกหนัก และเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ เป็นสาเหหตุให้ส่วนยอดของเจดีย์หักพังเหลือเพียงครึ่งองค์ เกิดรอยร้าวที่องค์พระเจดีย์สุดที่จะแก้ไขได้ จึงถูกทิ้งร้างมานานถึง ๔๔๕ ต่อมาปี พ.ศ. ๒๕๓๓ กรมศิลปกรได้ทำการบูรณะจนเป็นดังที่เห็นเช่นปัจจุบันนี้

 13.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 14.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 15.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 16.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 17.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 18.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 19.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 20.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 21.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 22.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 23.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 24.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 25.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 26.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 27.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 28.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 29.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 30.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 31.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 32.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 33.เสาอินทขิล วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

เสาอินทขิล หรือ เสาหลักเมือง 
ตั้งอยู่กลางวิหารจตุรมุขศิลปะแบบล้านนาประยุกต์ เป็นเสาอิฐก่อปูนตัดกระจกสี รอบเสาวัดได้ ๕.๖๗ เมตร สูง ๑.๓๐ เมตร แท่นพระบนเสาอินทขิลสูง ๙๗ เซนติเมตร รอบแท่นวัดได้ ๒.๔ เมตร บนเสาอินทขิลมีพะรพุทธรูปทองสำริดปางรำพึง ประดิษฐานอยู่ภายในบุษบก พลตรี เจ้าราชบุตร (วงศ์ตะวัน ณ เชียงใหม่) นำมาถวายวัดเจดีย์หลวงเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๔ เพื่อให้ชาวเมืองได้สักการะคู่กัน

ตำนานเสาอินทขิล การสร้างเสาอินทขิลเริ่มจากชาวลัวะซึ่งเป็นชนพื้นเมืองในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง เชิงดอยสุเทพ ได้ก่อตั้งชุมชนระดับเวียงหลายแห่งในบริเวณนี้ เช่นเวียงเชษฐบุรี เวียงสวนดอก เวียงนพบุรี เมื่อตั้งเวียงนพบุรีได้ตั้งเสาอินทขิลขึ้นเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวเมือง พร้อมกับมอบกุมภัณฑ์สองตนทำหน้าที่รักษาเวียงให้มั่นคง ตามคำแนะนำของฤาษี ชาวเมืองต้องทำพิธีบูชาเสาอินทขิลและเลี้ยงกุมภัณฑ์ หากปล่อยปละละเลยไม่บูชาบ้านเมืองจะวินาศ

ส่วนเสาอินทขิลที่ประดิษฐานอยู่ที่วัดเจดีย์หลวงนั้น มีบันทึกไว้ว่าพญามังรายมหาราช ปฐมกษัตริย์ทรงสร้างเสาอินทขิล เมื่อครั้งสถาปนา "นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่" ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๑๘๓๙ เดิมอยู่ที่วัดสะดือเมืองหรือวัดอินทขิล กลางเวียงเชียงใหม่ (ปัจจุบันคือหอประติโลกราช ข้างศาลากลางหลังเก่า) ครั้ง"พระเจ้ากาวิละ"ครองเมืองเชียงใหม่ ได้ย้ายมาประดิษฐานที่วัดเจดีย์หลวง โดยบูรณะขึ้นใหม่เป็นเสาปูน พร้อมกับทำการบวงสรวงเป็นพระเพณีสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน

เครื่องสังเวยพลีกรรม หรือเครื่องบูชาเสาอินทขิล
ได้แก่ ขันตั้ง ๑๒ ขัน ขันประธาน ๑ ขัน ขันบริวาร ๑๑ ขัน

คำบูชาเสาอินทขิล
"อินทะขีลัง สิทธิชัยยะ อินทะขีลัง สิทธิชัยยะอินทะขีลัง มังคะลัตถิ อินทะขีลัง โสตถิมังคะลัง"

 34.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 35.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 36.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 37.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 38.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 39.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 40.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 41.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 42.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 43.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 44.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 45.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 46.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 47.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 48.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 49.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 50.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 51.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 52.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 53.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 54.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 55.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 56.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 57.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

 58.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

59.วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

ภาพ วัดเจดีย์หลวง วรวิหาร ถนนพระปกเกล้า ตำบลพระสิงห์ อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่.

เมื่อ 01 เมษายน พ.ศ.2553

------------------------------------------------------------------------------------

Moonfleet ได้มาเยือน วิหารจตุรมุข แห่ง วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล"  หรือ "เสาพระอินทร์". เมื่อ วันที่ 13 มกราคม พ.ศ.2553

 01.พระพุทธรูปฝนแสนห่า@วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 02.วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่.

 03.วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 04.วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 05.วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 06.  แผ่นจารึก ตำนานเสาอินทขีล โดยสังเขป

ตำนานเสาอินทขิล การสร้างเสาอินทขิลเริ่มจากชาวลัวะซึ่งเป็นชนพื้นเมืองในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง เชิงดอยสุเทพ ได้ก่อตั้งชุมชนระดับเวียงหลายแห่งในบริเวณนี้ เช่น เวียงเชษฐบุรี เวียงสวนดอก เวียงนพบุรี เมื่อตั้งเวียงนพบุรีได้ตั้งเสาอินทขิลขึ้นเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวเมือง พร้อมกับมอบกุมภัณฑ์สองตนทำหน้าที่รักษาเวียงให้มั่นคง ตามคำแนะนำของฤาษี ชาวเมืองต้องทำพิธีบูชาเสาอินทขิลและเลี้ยงกุมภัณฑ์ หากปล่อยปละละเลยไม่บูชาบ้านเมืองจะวินาศ.

 07. อินทขีล

อินทขีล หมายถึง เสาของพระอินทร์ ตำนานระบุว่า เป็นเสาที่พระอินทร์ประทานให้แก่ชาวลัวะ โดยให้กุมภัณฑ์ 2 ตน หามเสาอินทขีลลงมาจากฟ้า แล้วทำหน้าที่รักษาอินทขีล เชื่อกันว่าฝังอยู่ใต้ดิน

ชาวเชียงใหม่เชื่อถืออินทขีลเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง มีฐานะเป็นเสื้อเมืองมีอิทธิฤทธิ์ ให้บ้านเมืองพ้นจากภัย และ บัลดาลให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ จึงมีประเพณีบูชาเรียกว่า "เข้าอินทขีล" ในเดือน 8 เหนือ เป็นประจำทุกปี.

 08. Inthakhin.

 09. คำบูชา ดอกไม้ไหว้เสาอินทะขิีล.

 10. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

เสาอินทขิลที่ประดิษฐานอยู่ที่วัดเจดีย์หลวงนั้น มีบันทึกไว้ว่าพญามังรายมหาราช ปฐมกษัตริย์ทรงสร้างเสาอินทขิล เมื่อครั้งสถาปนา "นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่" ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๑๘๓๙ เดิมอยู่ที่วัดสะดือเมืองหรือวัดอินทขิล กลางเวียงเชียงใหม่ (ปัจจุบันคือหอประติโลกราช ข้างศาลากลางหลังเก่า) ครั้ง"พระเจ้ากาวิละ"ครองเมืองเชียงใหม่ ได้ย้ายมาประดิษฐานที่วัดเจดีย์หลวง โดยบูรณะขึ้นใหม่เป็นเสาปูน พร้อมกับทำการบวงสรวงเป็นพระเพณีสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน

Source
:http://www.med.cmu.ac.th/secret/admin/web/custom8.html

 11. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 12. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 13. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 14. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 15. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 16. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 17. วิหารจตุรมุข วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ สถานที่ประดิษฐานของ "เสาอินทะขีล" หรือ "เสาพระอินทร์".

 18.พระวิหาร วัดเจดีย์หลวง ถ.พระปกเกล้า อ.เมือง จ.เชียงใหม่ 

 19.พญายักขราช (ศาลใต้)

 20.พญายักขราช (ศาลใต้)

 21.พญายักขราช (ศาลใต้)

พญายักขราช (ศาลใต้)
สร้างวันเสาร์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 7 พ.ศ.2343 พระเจ้ากาวิละให้ก่อรูปกุมภัณฑ์ 2 ตน ไว้หน้าวัดโชติการาม (วัดเจดีย์หลวง) ยักษ์/กุมภัณฑ์ 2 ตนนี้ คอยพิทักษ์เสาอินทขีลหลักเมืองเชียงใหม่

(ตำนานเมืองเชียงใหม่ ฉบับพระพุทธิมาผูก 7 หน้า 13)

 22.อมรเทพ (ศาลเหนือ)

 23.อมรเทพ (ศาลเหนือ)

 24.อมรเทพ (ศาลเหนือ)

 25.แผ่นจารึก: อมรเทพ (ศาลเหนือ)

อมรเทพ (ศาลเหนือ)

สร้างวันเสาร์ ขึ้น 11 ค่ำ เดือน 7 พ.ศ.2343 พระเจ้ากาวิละให้ก่อรูปกุมภัณฑ์ 2 ตน ไว้หน้าวัดโชติการาม (วัดเจดีย์หลวง) ยักษ์/กุมภัณฑ์ 2 ตนนี้ คอยพิทักษ์เสาอินทขีลหลักเมืองเชียงใหม่

(ตำนานเมืองเชียงใหม่ ฉบับพระพุทธิมาผูก 7 หน้า 13)

26.อมรเทพ (ศาลเหนือ)


-----------------------------------------------------------------------------------------------

ขอบคุณ ข้อมูลและภาพ จาก http://www.chiangmainews.co.th/page/archives/488575

เล่าขานตำนานอินทขิล

โดย จักรพงษ์ คำบุญเรือง

jakpong@chiangmainews.co.th

ความเป็นมาของเสาอินทขิล ซึ่งปรากฏอยู่ในตำนานสุวรรณคำแดงได้กล่าวว่า ในสมัยก่อนบริเวณที่ตั้งของเมืองเชียงใหม่เป็นที่ตั้งเมืองของพวกลัวะ ซึ่งมักจะถูกผีร้ายรบกวนต่าง ๆ นานาจนเป็นที่เดือดร้อนทั่วทั้งเมือง พระอินทร์ทรงเล็งเห็นความเดือดร้อนของพลเมือง ก็คิดจะช่วยเหลือโดยได้บอกให้ชาวเมืองถือศีลรักษาคำสัตย์ บ้านเมืองจึงรอดพ้นจากอันตราย ชาวเมืองก็เชื่อฟังและปฏิบัติตาม. 

เมื่อพระอินทร์เห็นว่าชาวเมืองมีสัตย์ดีแล้วจึงบันดาลให้บ่อเงินบ่อทองและบ่อแก้วขึ้นภายในเมืองและให้ชาวเมืองอธิษฐานเอาตามความปรารถนา เมืองนี้จึงได้ชื่อว่า “เมืองนพบุรี”

อาณาจักรลัวะหรือละว้าโบราณที่มาของตำนานเสาอินทขิลนี้นั้น มีศูนย์กลางการปกครองหรือราชธานีอยู่ที่ เวียงเชษฐบุรี หรือ เวียงเจ็ดริน (อยู่เชิงดอยสุเทพด้านทิศตะวันออก สถานที่เลี้ยงโคนมกรมปศุสัตว์และสถาบันเทคโนโลยีราชมงคลปัจจุบัน) และ เวียงนพบุรีในเวลาต่อมา แล้วก็ล่มสลายในสมัยขุนหลวงวิรังคะ ราชันย์แห่งขุนเขาผู้ยิ่งยงเมื่อต้องพ่ายแพ้ พระนางจามเทวี แห่งอาณาจักรหริภุญไชยในการทำสงครามเมื่อ พ.ศ.1211 (พ.ศ.1204 วาสุเทพฤาษีสร้างเมืองหริภุญไชย, พ.ศ.1206 พระนางจามเทวีครองเมืองหริภุญไชย, พ.ศ.1211 เกิดสงครามกับขุนหลวงวิรังคะ, พ.ศ.1213 พระนางจามเทวีสละราชสมบัติ)

 01.

อาณาจักรลัวะโบราณรุ่งเรืองมั่งคั่งสมบูรณ์ด้วยทรัพยากร ทรัพย์ในดิน สินในน้ำ ตำนานกล่าวไว้ว่า บ้านเมืองของลัวะมีขุมทรัพย์คือ บ่อเงิน บ่อทอง บ่อแก้ว อยู่ตามทิศต่าง ๆ ผู้คนตั้งสัจจาธิษฐานเอาได้ตามปรารถนา และมีผู้คนพลเมืองมาก มีเมืองสำคัญๆหลายแห่ง เช่น เวียงสวนดอก ทางทิศใต้เวียงเชษฐบุรีและเวียงนพบุรี (เมืองใหม่/เมืองทั้ง 9 ตามชื่อเศรษฐีลัวะ 9 ตระกูล) ซึ่งเป็นเมืองใหญ่ยาว 1,000 วา กว้าง 900 วา อยู่ทางทิศตะวันออกของเวียงเชษฐบุรี เป็นศูนย์กลางการปกครองของอาณาจักรลัวะแห่งสุดท้าย ก่อนล่มสลายในสมัยขุนหลวงวิรังคะดัวกล่าวแล้ว

เศรษฐีลัวะ 9 ตระกูลที่ทำการปกครองอาณาจักรลัวะครั้งโบราณก็มี ..โชติกเศรษฐี เมณฑกะเศรษฐี ภัททิยะเศรษฐี ชติละเศรษฐี เศรษฐีพ่อเรือน เศรษฐีปอเลิงหรือพ่อเลี้ยง เศรษฐีหมื่นล้าน เศรษฐีพันเตา พญาวีวอ..เศรษฐีทั้ง 9 ตระกูลนี้แบ่งหน้าที่ปกครองอาณาจักรตามเขตหรือภูมิภาคต่าง ๆ และ 3 ตระกูลร่วมกันบริหารคุ้มครองบ่อเงิน 3 ตระกูลบริหารคุ้มครองบ่อทอง 3 ตระกูลบริหารคุ้มครองบ่อแก้วแรกเริ่มนั้น ชาวลัวะเป็นชาวป่ากึ่งอารยชนยังไม่มีศาสนา การสร้างบ้านแปงเมือง การปกครองอาณาจักรต้องอาศัยหมอผี และพระดาบสฤาษีที่ถือศีลบำเพ็ญพรตอยู่ตามป่าเขาเป็นวิศกร เป็นสถาปนิกที่ปรึกษา เป็นที่กราบไหว้บูชาและเป็นสื่อกลางติดต่อกับผีสางเทวดา ที่ปรากฏให้เห็นในลักษณะของปรากฏการณ์ธรรมชาติต่าง ๆ ที่ลึกลับน่าสะพรึงกลัวที่ให้ทั้งคุณและโทษ ที่พวกเขาเกรงกลัว ต้องเซ่นไหว้ทำพลีกรรม

 02.

การสร้างเวียงนพบุรีของลัวะ ที่มีพระฤาษีเป็นที่ปรึกษากำหนดขอบเขตและแบบแปลนแผนผังของเมืองให้ รวมทั้งเป็นสื่อติดต่อขอเสาหลักเมืองที่ทำด้วยศิลาแท่งทึบจากพระอินทร์มาให้นั้น เสาหลักเมืองจึงได้ชื่อว่า เสาอินทขิล ตั้งแต่นั้นมา (พระอินทร์/เทวดา อาจหมายถึงกษัตริย์เมืองอื่นที่มีอำนาจเหนือชาวลัวะก็ได้ คำว่า “อินทขิล” หมายถึงเสาเขื่อนหรือเสาประตูเมือง เวียงป่าซางก็มีเสาอินทขิล แม่แตงก็มีตำบลอินทขิล คงมิได้หมายความว่าตำบลที่พระอินทร์มอบให้) แม้เสาหลักเมืองนพบุรีศรีเชียงใหม่ ที่ชนชาติไทยสร้างขึ้นภายหลังในถิ่นที่แผ่นดินเก่าของลัวะ ก็ให้ชื่อว่า เสาอินทขิลถือเป็นมงคลนามตามนั้นด้วย เสาอินทขิลมีอยู่ด้วยกัน 3 ต้นคือ

ต้นที่ 1 นั้นเมื่อตั้งอยู่ในบ้านเมืองใด ถ้าพระยาอามาตย์พร้อมใจกันกราบไหว้บูชา จะอยู่เจริญผาสุก แม้ข้าศึกศัตรูมารุกรานก็แตกพ่ายหนีไปและล้มตายหมดสิ้น

ต้นที่ 2 ต้นท่ามกลาง เมื่อตั้งอยู่ที่ในบ้านเมืองใด ถ้าพร้อมใจกันทำการกราบไหว้บูชา ก็จะเจริญผาสุก มั่งมีด้วยทรัพย์สินสมบัติ มีเดชานุภาพ แม้ข้าศึกศัตรูมารุกรานก็จะพ่ายแตกไปโดยไม่ต้องออกรบ

ต้นที่ 3 ตั้งอยู่บ้านเมืองใด เมื่อพร้อมใจกันทำการกราบไหว้บูชาแล้ว ข้าศึกศัตรูไม่อาจเข้ามารุกรานผ่านเขตแดนได้

พระอินทร์ได้ประทานเสาอินทขิลต้นที่ 2 ให้เวียงนพบุรี โดยให้กุมภัณฑ์ 2 ตนเอาเสาอินทขิลใส่สาแหรกหามนำมาประดิษฐานไว้เหนือแท่นกลางเมืองนพบุรี ที่ข้างล่างแท่นเป็นหลุมกว้าง 7 วา 1 ศอก ลึก 2 วา ตบแต่งผนังเลื่อมมันมั่นคงแข็งแรงดีแล้ว เอารูปสัตว์ต่าง ๆ บรรดามีในโลก ทั้งสัตว์น้ำสัตว์บก อย่างละคู่ (ผู้ตัวเมียตัว) ที่หล่อด้วยทองบรรจุไว้ในวัดเจดีย์หลวงในปัจจุบัน มีรูปปั้นกุมภัณฑ์อยู่สองศาลสองตน รูปพระฤาษีหนึ่งตน ถือเป็นของคู่กันกับเสาอินทขิล “เมื่อจุลศักราช 1162 ปีวอกโทศก (พ.ศ.2343) พระเจ้ากาวิละได้ก่อรูปกุมภัณฑ์ 1 คู่ รูปฤาษี 1 ตน ไว้ ณ วัดเจดีย์หลวง กลางเมืองฯ”

เมื่อครั้งพระเจ้ามังรายทรงเตรียมจะสร้างเมืองเชียงใหม่ ปี พ.ศ.1835 ณ บริเวณป่าละเมาะพงหญ้าคาพื้นที่ตั้งเมืองเชียงใหม่เก่าขณะนี้ “ก็ได้พบทรากเมืองเก่าลักษณะสัณฐานรูปสี่เหลี่ยมจตุรัส ในขณะที่พญามังรายให้เสนาข้าราชบริพารแผ้วถางทรากเวียงเก่านั้น ได้พบโบราณวัตถุคือรูปกุมภัณฑ์ก่ออิฐถือปูน สืบมาจากชนชาวลัวะ เสนาบางพวกจะทำลายบางพวกห้ามไว้แล้วนำเรื่องขึ้นกราบทูลพญามังราย พญามังรายจึงมีบัญชาให้แต่งเครื่องบรรณาการใช้ให้เสนาชื่อ สรีกรชัย ผู้พูดภาษาลัวะได้ไปหาพญาลัวะบนดอยอุฉุจบรรพต พญาลัวะแนะนำว่า เวียงนี้หากจะให้อยู่ร่มเย็นเป็นสุข ก็ให้บูชากุมภัณฑ์และเสาอินทขิล”

เมื่อชาวเมืองทำการกราบไหว้บูชาเสาอินทขิลมิได้ขาดและทำการเว่นไหว้พลีกรรมกุมภัณฑ์เป็นประจำ พร้อมทั้งตั้งตนอยู่ในศีลห้า รักษาสัจจะตามที่พระฤาษีสั่งสอน บ้านเมืองก็วัฒนาผาสุกร่มเย็น ทำมาหากินค้าขึ้น ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล พืชพรรณธัญญาหารให้ผลอุดมสมบูรณ์โรคร้ายภัยพิบัติต่างไม่เบียดเบียน ทำให้มั่งคั่งร่ำรวยด้วยทรัพย์สินเวินทอง เปรียบเสมือนมีขุมทรัพย์ที่เนืองนองด้วย บ่อเงิน บ่อทอง บ่อแก้ว อยู่ทุกทิศทุกเขตของบ้านเมืองที่ใคร ๆ (มีปัญญา/ขยัน) เมื่อตั้งมั่นอยู่ในศีลสัตย์ ก็ตั้งสัจจาธิษฐานเอาได้ตามใจปรารถนา แม้ผู้คนจากบ้านอื่นเมืองไกล ที่มุ่งร้ายหมายมารุกรานย่ำยี เมื่อมาถึงเมืองนพบุรีแล้วก็จะสยบสวามิภักดิ์ แปรสภาพเป็นพ่อค้าวาณิชมุ่งทำมาค้าขายหาความร่ำรวยผาสุกรื่นรมย์ไปหมด

แต่เมื่อนานเข้า ผู้คนกลับไม่รักษาคำสัตย์ปฏิบัติตนเป็นคนทุศีล ไม่ทำการเซ่นไหว้ แต่ทำการอุกอาจย่ำยีดูหมิ่นและทิ้งของปฏิกูลบูดเน่าขี้เยี่ยวรดราดกุมภัณฑ์ กุมภัณฑ์จึงนำเสาอินทขิลกลับไปเสีย ต่อมามีผู้เฒ่าลัวะคนหนึ่งที่เคยมากราบไหว้เสาอินทขิลประจำ เมื่อไม่เห็นก็เกิดปริวิตกทุกข์ร้อน กลัวว่าจะเกิดเหตุเภทแก่บ้านเมือง ถึงกับร้องห่มร้องไห้เสียใจ จึงละเพศจากฆราวาส ถือเพศเป็นตาปะขาวรักษาศีลบำเพ็ญภาวนาอยู่ ณ บริเวณที่เคยตั้งเสาอินทขิล ใต้ต้นยางนั้นเป็นเวลานานถึง 3 ปี

ขณะนั้นมีพระเถระรูปหนึ่ง ปฏิบัติธรรมบำเพ็ญเพียรภาวนาอยู่ในป่าเขาจนบรรลุฌานสมาบัติ มีญาณหยั่งรู้ความเป็นไปในเหตุการณ์ข้างหน้า ได้มาบอกตาปะขาวว่า บ้านเมืองจะถูกข้าศึกศัตรูย่ำยีถึงกาลวิบัติล่มจม เพราะไม่มีเสาหลักเมืองให้ผู้คนได้ยึดเหนี่ยวกราบไหว้บูชา อันเป็นที่มาของความสมัครสมานสามัคคีของผู้คน ตาปะขาวจึงประชุมปรึกษาหารือกับชาวเมืองและตกลงกันว่า ขอให้พระเถระเป็นสื่อติดต่อของเสาอินทขิลจากพระอินทร์มาให้อีก

03.

พระอินทร์สั่งให้กุมภัณฑ์นำเสาอินทขิลลงไปให้เมืองนพบุรีอีกครั้ง เมื่อทราบเหตุการณ์จากพระเถระแล้วแต่กุมภัณฑ์ไม่ยอมไป ด้วยเกลียดกลัวต่อพฤติกรรมต่ำหยาบของชาวเมือง พระอินทร์จึงขอให้พระเถระไปบอกชาวเมือง ให้สร้างเสาอินทขิลและปั้นรูปกุมภัณฑ์เทียมขึ้นใหม่ โดยหล่อกะทะขอบหนา 8 นิ้วกว้าง 8 ศอก ปั้นรูปสัตว์บกสัตว์น้ำบรรดามีในโลกอย่างละคู่และรูปมนุษย์ครบ 101 เจ็ดภาษา บรรจุไว้ในกะทะฝังไว้ท่ามกลางเมือง กลบดินปรับพื้นเสมอดีแล้วสร้างเสาหลักเมืองด้วยอิฐก่อสอปูนประดิษฐานไว้บนนั้น แล้วทำการกราบไหว้บูชามิให้ขาด ก็จะเกิดสวัสดิมงคลแก่บ้านเมืองและผู้คน พลเมืองจะอยู่ดีกินดี มั่งคั่งด้วยทรัพย์สินเงินทอง ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ไม่มีโรคร้ายระบาดภัยเบียดเบียน (เสาอินทขิลที่พระเจ้ากาวิละย้ายจากวัดสะดือเมืองมาไว้ที่สัดเจดีย์หลวงเมื่อ พ.ศ.2343 นี้คือ เสาที่พระเจ้ามังรายทรงสร้างขึ้นเมื่อครั้งสร้างเมืองเชียงใหม่ปี พ.ศ.1839 แต่ต่อมาได้รับการปฏิสังขรณ์หลายครั้ง ผู้คนเชื่อว่า รูปแบบพิธีกรรมและอุดมการณ์เกี่ยวกับเสาอินทขิล ส่วนหนึ่งสืบสานมาจากอาณาจักรลัวะโบราณนี้เอง)

เสาอินทขิลมีฤทธิ์มาก ซึ่งด้วยอิทธิอำนาจของเสาอินทขิลนี้เองบันดาลให้พวกข้าศึกที่ยกกองทัพมาชิงเอาเมืองนพบุรีนั้นกลายร่างเป็นพ่อค้าไปหมด จากนั้นพระอินทร์ก็ให้ชาวลัวะหล่ออ่างขางขนาดใหญ่ หนา 8 นิ้ว กว้าง 8 ศอก ขุดหลุมลึก 8 ศอกแล้วให้ปั้นรูปสัตว์ทุกอย่างที่มีอยู่ในโลกนี้อย่างละคู่ ปั้นรูปคนทั้งหลายให้ครบร้อยเอ็ดเจ็ดภาษา ปั้นรูปช้าง 1 คู่ม้า 1 คู่แล้วเอารูปปั้นเหล่านั้นใส่ลงในกะทะเอาไปฝังไว้แล้วก่อเสาอินทขิลไว้เบื้องบนและให้ทำพิธีสักการะบูชาบ้านเมืองจะพ้นภัยพิบัติได้ ดังนั้นชาวเมืองก็ได้ถือปฏิบัติตามคำของพระอินทร์ทุกประการและได้ทำพิธีบวงสรวงสักการะบูชาเสาอินทขิลและรูปกุมภัณฑ์ที่สร้างเทียมไว้แทนเสา บ้านเมืองก็รอดพ้นจากภัยพิบัติตามที่พระเถระเจ้าได้ทำนายไว้

เสาอินทขิลปัจจุบัน ตั้งอยู่กึ่งกลางวิหารจตุรมุขศิลปะแบบล้านนา เป็นเสาอิฐก่อสอปูนติดกระจกสีรอบเสาวัดได้สูง 2.27.5 เมตร วัดรอบโคนเสาได้ 5.67 เมตร รอบปลายเสา 3.4 เมตร มีพระพุทธรูปทองสำริดปางรำพึง ที่พลตรีเจ้าราชบุตร (วงศ์ตวัน ณ เชียงใหม่) นำมาถวายวัดเจดีย์หลวง เมื่อปี 2514 ประดิษฐานอยู่ภายในบุษบกเหนือเสาอินทขิลให้ได้สักการบูชาคู่กับหลักเมืองด้วย พระเจ้ามังรายปฐมกษัตริย์ ราชวงศ์มังราย ทรงสร้างเสาอินทขิลเมื่อครั้งสถาปนาราชธานี “นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่” ปี พ.ศ.1839 แรกสร้างตั้งอยู่วัดสะดือเมือง พระเจ้ากาวิละ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 1 วงศ์ทิพจักร ให้ย้ายมาไว้ ณ วัดเจดีย์หลวงเมื่อ พ.ศ.2343

-------------------------------------------------------
ขอบคุณ ข้อมูลและภาพ จาก https://travel.mthai.com/region/129662.html

 01.

02.

03.

 04.

05. 

06.

07. 

08.

 09.

 10.

 11.

 12.

------------------------------------------------